Hôm qua, anh Quảng Lợi cho các em
chơi trò chơi, đầu tiên là nói các vật dụng trong nhà bếp cho người bên phải
mình, sau khi hết một vòng, sẽ hỏi ngược trở lại người bên trái mình và câu trả
lời của người bân trái sẽ là món đồ trong nhà bếp đó. Trò chơi nhằm có những
câu hỏi và câu trả lời dí dỏm tạo tiếng cười hóm hỉnh, ví dụ như: bạn đang ngồi
trên cái gì? – Trên bếp điện từ. Bạn chải đầu bằng gì? – Bằng cái muỗng,… Nhưng
sau đó, các câu trả lời hầu hết đều là bếp ga, bếp ga, mặc cho câu hỏi là gì đi
nữa câu trả lời như một mẫu số chung: Bếp ga, không nói về việc các em chưa biết
đặt câu hỏi cho đúng mục đích gây cười, nhưng nói về vật dụng nhà bếp, chao ôi,
sao mà “nghèo nàn” quá, chỉ là bếp ga, lò vi sóng, chén, đũa,… Vậy ra bếp của
các gia đình ngày nay là thế, các em đâu có biết thế nào là tro, là củi lửa, là
bếp than hồng, là khói cay mắt bà và mẹ khi đun bếp, cái thời của “khói lam chiều”
hình như đã qua rồi, hay chỉ còn trong sách vở hoặc là trong tâm tưởng thế hệ 8X
chúng tôi, nó làm cho các em không có nhiều vốn từ về nhà bếp. Vì nhà bếp hiện
đại sang trọng bây giờ là thế, chưa nói đến sang trọng, chỉ là bếp ga đã quá phổ
biến, bây giờ ai xài lò (bếp) dầu nữa, ít nhất cũng là bếp ga, khá hơn nữa là bếp
từ, bếp điện, cũng phải thôi vì nghiên cứu cho thấy khói bếp có thể làm gây ung
thư, ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe, nghĩ mà thương các em, sự hiện đại làm
các em không biết và những danh từ thuộc về nhà bếp hình như không tồn tại
trong đầu các em, viết tới đây nhớ cái ống tròn tròn dài dài dùng để thổi lửa,
cho tro than trong bếp cháy bùng lên, hồi nhỏ, có một vài lần được quan sát người
ta đun bếp như thế, chứ thời của chúng tôi cũng đã “sung sướng” không phải lui
cui dưới bếp như thế hệ mẹ và chị ngày xưa, nhưng những gì của một bếp quê
nghèo, chắc phải gọi là bếp quê nghèo thôi, vì nó không có lò vi sóng, máy rửa
chén hay thiết bị hiện đại nào hết, trộm nghĩ, chẳng lẽ “dàn dựng” một “cái bếp
ngày xưa” và hướng dẫn, nói cho các em nghe về “cái bếp”, “bếp lửa hồng ấm áp,
thắp sáng từ tay mẹ hiền…” chứ không phải lửa xanh, lửa đỏ bật lên từ khí gas
trong cái ống dẫn gas vô tri, vô giác. Cái chái bếp mà nhiều thế hệ đã lớn lên
từ đó, đi xa mấy cũng nhớ về, có mùi rơm rạ, củi lửa, dừa khô, cỏ khô, bất cứ
thứ gì có thể nhóm bếp để dành cho mẹ, cho chị làm bếp, thổi lửa, nấu cơm, còn
có cây quạt bếp, một cây đũa bếp (đũa cả), thầm nghĩ có nên chăng đưa vào
chương trình “thường thức” một bài giảng về “cái bếp” để các em thấy được thế hệ
đi trước đã “sống” như thế nào, đã trải qua khó khăn như nào để giờ đây đứng
trước các em truyền trao Phật pháp, hướng dẫn Chuyên môn. Âu cũng là một cách
tăng vốn từ cho các em, mở rộng sự hiểu biết mà chưa chắc những đứa trẻ đến trường
được học, chỉ những em đi sinh hoạt Gia đình Phật tử được học thôi! Xa hơn nữa
là giữ gìn giềng mối dân tộc, cái truyền thống làng quê Việt Nam với hình ảnh
khói bếp bay bay, khói lam chiều ngày xưa của me, của anh và của chị, xuất hiện
không ít trong những hình ảnh quảng cáo du lịch Việt Nam.
Đạo Phật gắn liền với dân tộc, với quê hương,
đất nước, trong đó có không thể thiếu cái bếp than hồng. ‘Ký ức về cái bếp than
hồng’ nghe nó ‘xuôi tai’ hơn là, ‘ký ức về các bếp điện từ’! Nói vui thôi chứ làm
sao bằng cái ánh lửa nhóm lên từ tình thương của mẹ, của cha, hay của sư chú, của
thầy nấu cho tụi con trong trại Anoma Niliên-Tuyết Sơn vừa rồi ở Trà Vinh- “chái
bếp hiên sau cũng ngọt ngào một lời cho nhau”- câu chuyện Pháp đàm trong khi
làm bếp rôm rả và sôi nổi. Cái bếp than, tạm gọi là bếp than vậy, chắc bây giờ
chỉ còn tồn tại ở một số chùa, hoặc vài căn hộ như nhà tôi, vẫn còn giữ lại cái
bếp lò, chụm củi, uống nước dừa xong, chặt vỏ ra, phơi khô để dành nhóm lửa,
như giữ một phần hồn quê giữa lòng phố thị.
Và niềm băn khoăn có nên đưa bài
giảng ‘cái bếp’ vào chương trình thường thức, vẫn là một ý nghĩ chợt lóe lên
khi “bức xúc” về cái bếp… Cám ơn trò chơi của anh Quảng Lợi, cám ơn các em đã
tham gia trò chơi, mong qua những dòng này, các em hiểu thêm về “cái bếp”, sẽ cảm
nhận trọn vẹn hơn khi có dịp ngân nga hát bài “Bếp lửa hồng của mẹ”.
Viết xong ngày 25 tháng 05 năm 2015 (mồng 8 tháng tư PL 2559) tại Sài
Gòn
Phước Định
